Thông tin

TS.BS LÊ THỊ ANH THƯ

BS.CKII. NGUYỄN THỊ THANH HÀ

Kỷ niệm lần thứ 50 hội nghị thường niện về “Dịch tễ học và kiểm soát nhiễm khuẩn” của các nhà dịch tễ học Hoa kỳ (SHEA) vừa được tổ chức tại thành phố Atlanta, Bang Giorgia, Hoa Kỳ từ ngày 18 – 22/3/2010. Đây là một hội nghị hàng năm của các bác sĩ, điều dưỡng và những nhà dịch tễ học, vi sinh học, kiểm soát nhiễm khuẩn từ khắp các quốc gia trên thế giới về đây hội tụ. Hội nghị có sự tham gia của 72 quốc gia, trong đó có cả Việt Nam. Về nội dung hội nghị có tất cả 114 bài báo cáo khoa học, 174 nhà khoa học tham dự diễn đàn hội nghị, 734 nghiên cứu khoa học từ nhiều quốc gia trình bầy dưới dạng poster (Việt nam có 3 poster tại hội nghị này).

Chủ đề chính của hội nghị lần này là đánh giá lại những hoạt động và những thành tựu khoa học đã đạt được trong cuộc chiến giảm nhiễm khuẩn mắc phải trong bệnh viện (NKBV) và những giải pháp hiệu quả đã được áp dụng trong 10 năm qua. Hội nghị cũng đã đặt ra hàng loạt những câu hỏi và giải pháp cho các nhà khoa học, các thành viên của SHEA, các bác sĩ, điều dưỡng, nhà vi sinh, dịch tễ học và kiểm soát nhiễm khuẩn từ khắp nơi trên thế giới về những vấn đề nóng bỏng, quan trọng nhất đang được quan tâm đến hiện nay.

GS.TS khoa học Thomas Frieden, giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) nói: “ Để phòng ngừa nhiễn khuẩn mắc phải trong bệnh viện trong những thập kỷ tới còn có nhiều vấn đề chưa được làm sáng tỏ”, đó là

Có bao nhiêu người bệnh và chết vì nhiễm khuẩn bệnh viện, phải tốn kém bao nhiêu tiền bạc cho những nhiễm khuẩn mắc phải và những chết liên quan tới chúng ở những cơ sở khám chữa bệnh?

Còn rất ít hiểu biết của chúng ta về những vấn đề nhiễm khuẩn bệnh viện tại những cơ sở chăm sóc ngoài bệnh viện.

Có bao nhiêu biện pháp cải tiến mới đây trong kiểm soát nhiễm khuẩn?

Còn bao nhiêu những nhiễm khuẩn mắc phải trong bệnh viện chưa nhận được những cải tiến này?

Và ông cũng cho chúng ta thấy từ trước tới nay những biện pháp nhằm giảm bớt NKBV thường chỉ được chú trọng trong các khoa Hồi sức tích cực (HSTC), trong khi đó còn biết bao người bệnh được nhập và nằm điều trị tại các khoa khác ngoài khoa HSTC và họ cũng có nguy cơ bị lây nhiễm như vậy, trên thực tế nhiều nghiên cứu cho thấy con số NKBV tại các khoa ngoài HSTC còn cao hơn nhiều và tốn kém hơn nhiều, vì thế KSNK trong những thập kỷ tới phải mở rộng ra các khoa ngoài HSTC, trung tâm y tế, viện chăm sóc sức khỏe khác, để đảm bảo rằng tất cả các người bệnh khi vào đến bệnh viện đều được hưởng mọi dịch vụ chăm sóc an toàn cho họ. Ông cũng đặt ra cho chúng ta thấy, bên cạnh những thành tựu mà chuyên nghành dịch tễ học và kiểm soát nhiễm khuẩn đã đạt được, còn nhiều “lỗ hổng” trong kiến thức để can thiệp giúp phòng ngừa nhiễm khuẩn một cách có hiệu quả vẫn chưa được làm rõ và không chấp nhận được. Ví dụ, trong những năm qua, chúng ta vẫn chưa trả lời được như trong phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện trên những bệnh nhân có đặt catheter đường máu và đường tiểu, vấn đề chưa trả lời được đó là làm thế nào để ngăn việc tạo ra các biofilm của các vi khuẩn, kỹ thuật tối ưu nào được sử dụng trong phòng ngừa. Hoặc trong những khuyến cáo cũng chưa nói rõ được việc duy trì chăm sóc sau khi đặt như thế nào cho tối ưu. Trong phòng ngừa nhiễm khuẩn sau phẫu thuật, mức độ tiếp cận những can thiệp phẫu thuật và chuẩn hóa khi nào bệnh nhân sau mổ được xuất viện hoặc giám sát nhiễm khuẩn sau mổ còn chưa rõ ràng,….Vậy thì, những cái gì đã được chấp nhận và làm sáng tỏ, đó là làm giảm những nhiễm khuẩn mắc phải qua những biện pháp phòng ngừa có hiệu quả, ví dụ như trong phòng ngừa nhiễm khuẩn máu (NKM) trên những bệnh nhân có đặt catheter vào trong lòng mạch, những giải pháp trọn gói trong ngăn ngừa NKM là: sử dụng kỹ thuật đặt vô khuẩn, chọn vị trí đặt có ít nguy cơ nhiễm khuẩn, sử dụng chlorhexidine 2% sát trùng nơi tiêm chích, giám sát phản hồi các trường hợp đặt và nhiễm khuẩn tới các nhà lâm sàng. Giải pháp này đã được minh chứng tại các khoa HSTC ở Hoa Kỳ từ năm 1997 -2007, khi triển khai chúng đã giúp phòng ngừa được 7000 ca có khả năng NKM tiềm tàng, tránh được 1800 cái chết xảy ra và tiết kiệm được 180 triệu USD cho chi phí này hàng năm (JAMA, 2009, 301(7) 727-736). Ông nhấn mạnh rằng, để giảm NKBV và những cái chết đáng tiếng xảy ra, cần phải: “Tiếp tục có những chính sách và nguồn tài chính cung cấp đủ cho những hoạt động nhằm kiểm soát tối ưu NKBV; sử dụng một cách hiệu quả những biện pháp can thiệp đã có y học chứng cớ; nhấn mạnh tầm quan trọng của giám sát NKBV; Xây dựng những công cụ giúp cho phòng ngừa hiệu quả; tăng cường nghiên cứu những vấn đề mà chúng ta chưa hiểu biết; phổ biến những kiến thức và biện pháp hiệu quả không chỉ trong cơ sở khám chữa bệnh mà còn phải ra cộng đồng và xuất bản chúng; phải có một kế hoạch hành động trong tất cả các hệ thống chăm sóc sức khỏe. Bằng những hoạt động hết sức thiết thực chính phủ đã giành 40 triệu USD từ CDC cho các bang nằm đẩy mạnh hoạt động giám sát và phòng ngừa NKBV; Gìanh 10 triệu USD từ trung tâm bảo hiểm cho các hoạt động giám sát và phòng ngừa của các dịch vụ chăm sóc ngoại khoa cấp cứu.”

Từ những vấn đề của hội nghị nêu ra, nghành KSNK non trẻ của chúng ta còn quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết, không chỉ ở trong cấp độ những nhà kiểm soát nhiễm khuẩn, mà còn ở cả những nhà quản lý, nhà chiến lược của nghành y tế và các cơ quan ban nghành có liên quan. Với thông tư 18 về “ Hướng dẫn thực hiện kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám chữa bệnh do BYT ban hành năm 2009” sẽ giúp hoạt động KSNK của chúng ta sẽ ngày càng đi vào chiều sâu và đạt được chất lượng cao, giúp lòng tin của người bệnh về dịch vụ y tế trong các cơ sở khám chữa bệnh Việt Nam.

Thông báo số 259/TB-DPMT, ngày 26/02/2010 của Bộ Y tế Về trường hợp tử vong do cúm A(H5N1) tại tỉnh Tiền Giang

THÔNG BÁO

Về trường hợp tử vong do cúm A(H5N1) tại tỉnh Tiền Giang

Cục Y tế dự phòng và Môi trường thông báo trường hợp tử vong do cúm A(H5N1) tại Tiền Giang như sau:

Bệnh nhân nữ, 38 tuổi, thường trú tại Xã An Thái Trung, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang. Bệnh khởi phát ngày 13/02/2010, bệnh nhân đã tự mua thuốc điều trị ở nhà và đến trạm y tế xã điều trị nhưng không đỡ. Ngày 21/02/2010, bệnh nhân thấy mệt hơn, đau ngực, khó thở, được người nhà đưa đến điều trị tại Bệnh viện Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán: Viêm phổi nặng do vi rút – sốc nhiễm trùng nặng, bệnh nhân đã được hồi sức, điều trị tích cực. Bệnh diễn biến nặng, bệnh nhân tử vong lúc 09h00 ngày 23/02/2010.

Điều tra dịch tễ cho thấy, bệnh nhân có tiền sử giết mổ và chế biến thủy cầm bị bệnh. Ngày 23/02/2010, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh trả lời kết quả xét nghiệm dương tính với vi rút cúm A(H5N1).

Đây là trường hợp tử vong đầu tiên do cúm A(H5N1) trong năm 2010. Cục Y tế dự phòng và Môi trường tiếp tục khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện tốt một số biện pháp sau:

1.Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương xử lý kịp thời;

2.Không vận chuyển, mua bán, chế biến gia cầm không rõ nguồn gốc, đặc biệt tại các khu vực có ổ dịch cúm trên gia cầm; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh;

3.Khi có triệu chứng sốt, ho, khó thở có liên quan đến cúm gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị kịp thời.

Thông báo số 238/TB-DPMT, ngày 11/02/2010 của Bộ Y tế Về tình hình cúm A(H1N1), cúm A(H5N1) và tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn Tả

THÔNG BÁO

Về tình hình cúm A(H1N1), cúm A(H5N1) và tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn Tả

Cục Y tế dự phòng và Môi trường, Bộ Y tế thông báo tình hình dịch cúm A(H1N1) và tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn Tả, đến 17h00 ngày 10/02/2010 như sau:

1. Tình hình dịch trên thế giới:

Cúm A(H1N1): Theo thông báo số 86 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến ngày 31/01/2010, toàn thế giới đã có hơn 211 quốc gia và vùng lãnh thổ ghi nhận bệnh nhân dương tính với vi rút cúm A(H1N1), trong đó có ít nhất 15.174 trường hợp tử vong.

Cúm A(H5N1) trên người: Ngày 08/02/2010, Bộ Y tế Ai Cập thông báo thêm 02 ca nhiễm vi rút cúm A(H5N1) trên người, cả 2 trường hợp này hiện đang được điều trị bằng Oseltamivir. Điều tra dịch tễ cho thấy, cả 02 trường hợp này đều có tiền sử tiếp xúc với gia cầm ốm, chết.

Như vậy, đến ngày 08/02/2010, toàn thế giới đã ghi nhận 473 trường hợp dương tính với vi rút cúm A(H5N1) tại 15 quốc gia, trong đó có 282 trường hợp tử vong.

2. Tình hình dịch tại Việt Nam:

2.1. Về tình hình dịch cúm A(H1N1):Theo báo cáo của các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur, tính đến 17h00 ngày 10/02/2010, Việt Nam đã ghi nhận 11.186 trường hợp dương tính, 58 trường hợp tử vong.

Trường hợp tử vong thứ 58 tại Điện Biên.

Bệnh nhân nam, 37 tuổi, địa chỉ: xã Chà Nưa, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên. Ngày 17/01/2010, bệnh nhân đến Trạm Y tế xã khám và điều trị vì xuất hiện triệu chứng ho, khó thở, sốt cao. Ngày 22/01/2010, bệnh nhân được chuyển lên Bệnh viện huyện Mường Chà trong tình trạng sốt cao 39^oC, khó thở. Diễn biến bệnh ngày càng nặng, ngày 25/01/2010, bệnh nhân được chuyển tiếp lên Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên và được chẩn đoán Viêm phổi nặng nghi do cúm A(H1N1). Tại đây, bệnh nhân được điều trị thuốc kháng vi rút, hồi sức tích cực và lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm.

Ngày 27/01/2010, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương trả lời kết quả dương tính với vi rút cúm A(H1N1). Bệnh diễn biến nặng và tử vong lúc 12h00 ngày 04/02/2010.

2.2. Về tình hình dịch cúm A(H5N1):

Dịch cúm trên gia cầm:

Theo thông báo của Cục Thú Y - Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong tuần ghi nhận các ổ dịch cúm gia cầm mới phát sinh tại các địa phương là Hà Tĩnh, Cà Mau, Quảng Trị, Kon Tum và Nghệ An.

Hiện nay, cả nước còn 07 tỉnh là Cà Mau, Hà Tĩnh, Điện Biên, Sóc Trăng, Kon Tum, Quảng Trị và Nghệ An có dịch cúm gia cầm chưa qua 21 ngày.

Dịch cúm A(H5N1) trên người:

Trong tuần không ghi nhận truờng hợp cúm A(H5N1) trên người.

2.3. Về tình hình dịch tiêu chảy cấp do phẩy khuẩn Tả: Theo báo cáo của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh An Giang, đến ngày 04/02/2010 bệnh viện đa khoa huyện An Phú đã tiếp nhận điều trị tổng số 08 bệnh nhân Tả người Căm Pu Chia, đến ngày 01/02/2010, đã có 02 bệnh nhân người Việt Nam nhập viện điều trị do tiêu chảy cấp, ngày 05/02/2010, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh xét nghiệm khẳng định 02 bệnh nhân này nhiễm phẩy khuẩn Tả, cụ thể như sau:

Bệnh nhân thứ nhất: Bệnh nhân nam, 25 tuổi, nghề nghiệp: làm ruộng.

Nơi sống: Ấp Phú Nhơn - Xã Phú Hội - huyện An Phú

Ngày khởi phát: 30/01/2010

Ngày nhập viện: 31/01/2010

Nơi điều trị: Bệnh viện đa khoa huyện An Phú, An Giang

Bệnh nhân thứ hai: Bệnh nhân nam,41 tuổi, nghề nghiệp: làm ruộng

Nơi sống: Ấp Bình Dị - Xã Khánh Bình - huyện An Phú

Ngày nhập viện: 01/02/2010

Nơi điều trị: Phòng khám đa khoa khu vực Đồng Ky huyện An Phú

Yếu tố dịch tễ: Hai bệnh nhân trên sống tại huyện An Phú nhưng thường xuyên qua Căm Pu Chia làm ruộng (khu vực có nhiều bệnh nhân tả). Điều tra trong vòng 05 ngày trước khi khởi bệnh, không rõ thực phẩm, nước uống nghi ngờ liên quan dịch tễ.

3. Khuyến cáo của Bộ Y tế:

3.1. Học sinh, sinh viên, giáo viên, cán bộ, nhân viên công tác tại các trường học, những người đang công tác tại các công sở, người dân sinh sống và làm việc tại các khu vực tập trung đông người như nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp, khu chung cư, ký túc xá,... chủ động theo dõi sức khoẻ hàng ngày để phát hiện triệu chứng cúm và các bệnh đường hô hấp. Nếu có biểu hiện cúm hay nghi ngờ bệnh cúm thì cần chủ động cách ly và thông báo cho đơn vị và y tế cơ quan biết để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

3.2. Phụ nữ có thai, người mắc bệnh mạn tính (bệnh tim mạch, hen, lao phổi, tiểu đường, béo phì, suy dinh dưỡng, bệnh nhân AIDS, bệnh hệ thống...), người già, trẻ em dễ xảy ra biến chứng nặng khi bị nhiễm cúm A(H1N1) do vậy khi có biểu hiện nghi ngờ cúm cần đến các cơ sở y tế để được tư vấn, điều trị kịp thời, hạn chế tử vong.

3.3. Mọi người dân bảo vệ bản thân và cộng đồng bằng cách thực hiện tốt các biện pháp phòng chống dịch như: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, vệ sinh môi trường, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc, lau chùi bề mặt, đồ dùng, vật dụng sinh hoạt bằng các hóa chất sát khuẩn thông thường, che miệng khi bị ho, không khạc nhổ bừa bãi, đeo khẩu trang khi đến những nơi tập trung đông người. Đặc biệt, để tránh các biến chứng do sử dụng thuốc không đúng cách, người dân không nên tự ý mua và sử dụng thuốc kháng vi rút (Tamiflu) khi chưa có chỉ định của cán bộ y tế.

3.4. Không vận chuyển, mua bán gia cầm không rõ nguồn gốc; tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng gia cầm ốm, chết mà phải thông báo ngay cho chính quyền và cơ quan Thú y địa phương để xử lý kịp thời phòng lây nhiễm cúm A(H5N1) từ gia cầm sang người.

3.5. Thực hiện ăn chín, uống sôi, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và sử dụng nước sạch để phòng tránh bệnh Tả và các bệnh lây truyền qua đường tiêu hoá khác, đặc biệt là các bữa cỗ tập trung đông người trong dịp Tết Nguyên Đán.

3.6. Khi có biểu hiện nghi ngờ cúm, tiêu chảy cấp hãy thông báo theo đường dây nóng của Sở Y tế trên địa bàn, các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur, đồng thời thông báo cho Bộ Y tế (Cục Y tế dự phòng và Môi trường) theo số điện thoại đường dây nóng: 0989.671115, Fax: 04.37366241, Email: baocaodich@gmail.com ).

Bộ Y tế đã và đang phối hợp chặt chẽ với tất cả các địa phương, bộ/ban ngành liên quan, các nước và các tổ chức quốc tế để theo dõi sát tình hình, triển khai các biện pháp khống chế dịch, giảm thiểu sự lây lan và tác hại của dịch