Tài liệu có thể tải về tại đây

Tác giả: BS. Hồ Việt Mỹ.
Đồng tác giả: ThS. Lê Quang Hùng.
Đơn vị công tác: Sở Y tế Bình Định.
Ngày tạo ra giải pháp: 2003-2004.
Đạt giải: Giải Khuyến khích.

Ở Việt Nam nhiễm khuẩn mắc phải tại bệnh viện là vấn đề hết sức bức xúc của ngành y tế, gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng về sức khỏe và kinh tế cho người bệnh, làm gia tăng tình trạng kháng thuốc kháng sinh trong bệnh viện, tăng sản sinh các chủng vi khuẩn kháng thuốc, tăng chi phí điều trị.

Vì vậy, việc xây dựng quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện đóng một vai trò hết sức quan trọng trong công tác kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện vì đây sẽ là cẩm nang cho nhân viên y tế thực hiện công tác phòng chống nhiễm khuẩn, là tiêu chí để đánh giá các quy trình kỹ thuật trên phương diện kiểm soát nhiễm khuẩn.

* MÔ TẢ GIẢI PHÁP:

1. Tình trạng nhiễm khuẩn bệnh viện:

- Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh biện (NKBV) tại bệnh viện đa khoa (BVĐK) tỉnh là 7,2% năm 2003 và 6,1% năm 2004. Tại bệnh viện đa khoa khu vực (BVĐKKV) Bồng Sơn năm 2003 tỷ lệ này là 9,4% và năm 2004 là 7,3%. Như vậy tỷ lệ NKBV của các bệnh viện năm 2004 đều giảm hơn so với năm 2003 nhưng sự khác biệt không lớn.
- Các khoa có tỷ lệ NKBV cao là khoa Nhi, Ngoại, Hồi sức cấp cứu. Điều này là phù hợp vì tại các khoa này tập trung nhiều người bệnh nặng, nằm lâu, thực hiện nhiều thủ thuật xâm lấn, người bệnh thường có các bệnh kèm theo hoặc có tình trạng suy giảm miễn dịch.
- Nhiễm khuẩn thường hay gặp nhất là nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới 37,5% và 39,6%, kế đến là nhiễm khuẩn vết mổ 15,9% và 21,7%.

- Áp dụng theo tiêu chuẩn chẩn đoán của CDC (Trung tâm kiểm soát bệnh tật) tiến hành chia nhiễm khuẩn vết mổ thành 3 loại : nông, sâu và cơ quan/khoang cơ thể.
- Nhiễm khuẩn da và mô mềm cũng là nhiễm khuẩn thường gặp (15,9% và 13,0%).
- Khi so sánh tỷ lệ NKBV theo nhóm tuổi cho thấy tỷ lệ ở trẻ em cao hơn so với người lớn (12% so với 5,7%) với OR = 2,1b (OR tỷ số chênh); Ở nhóm tuổi người lớn thì lứa tuổi bị NKBV cao nhất là từ 80 tuổi trở lên (14,8%).
- Người bệnh thực hiện thủ thuật xâm lấn có nguy cơ NKBV cao hơn người không thực hiện thủ thuật xâm lấn (OR = 6,76, p < 0,05).

2. Giám sát kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện:

- Tất cả các khoa đều có sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh trong không khí. Khoa Phẫu thuật - Gây mê hồi sức, Ngoại thần kinh - Cột sống là những nơi có sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh cao.
- Các chủng vi khuẩn phân lập được trong không khí là: S. Aureus 45,8%, trực khuẩn gram âm 38,3%, trực khuẩn gram âm đường ruột (E.coli: 4, Klebsiella sp: 3, Enterobacter sp: 1) (không sinh men), Pseudomonas.sp và P. Aeruginosa chiếm 20,83%.
- Đối với dụng cụ y tế tại BVĐK tỉnh tỷ lệ đạt vô khuẩn của các dụng cụ là 57,8%, đặc biệt các dụng cụ đã hấp vô trùng được dùng trong phòng mổ, dùng để thay băng, dụng cụ hấp trong phòng thanh trùng.
- Hồi sức cấp cứu nội, Nhi (sơ sinh và cấp cứu), Khoa sản (phòng sinh) là những nơi có sự hiện diện của vi khuẩn trên các dụng cụ y tế.
- Tại BVĐKKV Bồng Sơn, tỷ lệ vô khuẩn của dụng cụ là 61,5% năm (2003),và 76,9% năm (2004), các vikhuẩn phân lập được là nhóm Psedomonas sp, E. coli (ESBL +), Acinetobacter.sp chiếm 15,4% (có trong lồng ấp của trẻ sơ sinh, đầu ống hút đàm). Việc xuất hiện chủng E.coli có sinh men ESBL là hết sức nguy hiểm vì đây là vi khuẩn đa kháng sinh, nếu gây NKBV thì rất khó điều trị.
- Tần suất vi khuẩn phân lập được ở tay nhân viên y tế cho thấy tỷ lệ vô khuẩn của tay nhân viên y tế chỉ đạt 37,8%, tỷ lệ vô khuẩn gây bệnh có trên tay nhân viên y tế là 13,4%. Vi khuẩn gây bệnh là trực khuẩn đường ruột gram âm là loại chiếm ưu thế 56,6%, trong đó phổ biến là Klebsiella. sp với

tần suất xuất hiện là 7/11 lần. Ngoài ra còn gặp Chromobacter với tần suất
1/11. Đứng sau trực khuẩn đường ruột gram âm là P. aeruginosa chiếm 34,78%. Nhờ sự cải thiện về các bồn rửa tay, khăn tay và công tác giám sát thường xuyên nên thời điểm cuối năm 2004 không phân lập được vi khuẩn gây bệnh trên tay nhân viên y tế.
- Taycủa nhân viện y tế là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm khuẩn bệnh viện, nếu nhân viên y tế không thực hiện việc rửa tay đúng quy trình thì họ sẽ chính là những người mang vi khuẩn gây bệnh từ người bệnh này sang người bệnh khác.
- Kết quả kiểm tra mẫu nước y tế tại 2 bệnh viện cho thấy: Năm 2003 mẫu nước tại BVĐKKV Bồng Sơn không có vi khuẩn gây bệnh, năm 2004 các mẫu nước ngâm dây máy hút, rửa tay, nước tắm bé lấy từ xô đựng nước của cả 2 bệnh viện (nước cất dùng làm ẩm bình ôxy, ngâm dây thở, hút đàm) đều bị nhiễm P. aeruginosa và Pseudomonas sp.
- Hai loại vi khuẩn gây bệnh trong mẫu nước chủ yếu là P. aeruginosa (71,4%) và trực khuẩn đường ruột gram âm (28,6%).

* HIỆU QUẢ KINH TẾ - XÃ HỘI:

- Qua hơn 1 năm triển khai và áp dụng kết quả cho thấy: Tỷ lệ người bệnh nhiễm khuẩn giảm từ 7,7% năm 2003 xuống còn 6,4% năm 2004.
- Giảm tần suất xuất hiện các vi khuẩn gây bệnh trong bệnh viện: E.Coli, Pseudomonas, tụ cầu vàng đã giảm trên tay nhân viên y tế, dụng cụ y tế, mẫu nước, không khí. Điều này sẽ làm giảm nguy cơ nhiễm khuẩn cho người bệnh.